توحید یعقوب (قرآن)از مصادیق موحدان که در آیات قرآن معرفی شده‌اند حضرت یعقوب علیه‌السلام است. ۱ - موحد بودن حضرت یعقوبيعقوب علیه‌السلام موحّدى پرستش‌گر و تسلیم پروردگار: «ام كُنتُم شُهَداءَ اذ حَضَرَ يَعقوبَ المَوتُ اذ قالَ لِبَنيهِ ما تَعبُدونَ مِن بَعدى قالوا نَعبُدُ الهَكَ والهَ ءاباكَ ابرهيمَ واسمعيلَ واسحقَ الهًا وحِدًا ونَحنُ لَهُ مُسلِمون؛آيا هنگامى كه مرگ يعقوب فرا رسيد، شما حاضر بوديد؟! در آن هنگام كه به فرزندان خود گفت: پس از من، چه چيز را مى‌پرستيد؟ گفتند: خداى تو، و خداى پدرانت، ابراهيم و اسماعيل و اسحاق، خداى يگانه را، و ما در برابر او تسليم هستيم.» ۲ - از انبیاء موحديعقوب علیه‌السلام از انبياى موحّد و منزه از شرک: ۱. «ام كُنتُم شُهَداءَ اذ حَضَرَ يَعقوبَ المَوتُ اذ قالَ لِبَنيهِ ما تَعبُدونَ مِن بَعدى قالوا نَعبُدُ الهَكَ والهَ ءاباكَ ابرهيمَ واسمعيلَ واسحقَ الهًا وحِدًا ونَحنُ لَهُ مُسلِمون؛آيا هنگامى كه مرگ يعقوب فرا رسيد، شما حاضر بوديد؟! در آن هنگام كه به فرزندان خود گفت: پس از من، چه چيز را مى‌پرستيد؟ گفتند: خداى تو، و خداى پدرانت، ابراهیم و اسماعیل و اسحاق، خداى يگانه را، و ما در برابر او تسلیم هستيم.» ۲. «ووهَبنا لَهُ اسحقَ ويَعقوبَ كُلًّا هَدَينا ونوحًا هَدَينا مِن قَبلُ ومِن ذُرّيَّتِهِ داوودَ وسُلَيمنَ وايّوبَ ويوسُفَ وموسى وهرونَ وكَذلِكَ نَجزِى المُحسِنين• ومِن ءاباهِم وذُرّيتِهِم واخونِهِم واجتَبَينهُم وهَدَينهُم الى صِرطٍ مُستَقيم • ... وَلَوْ أَشْرَكُواْ لَحَبِطَ عَنْهُم مَّا كَانُواْ يَعْمَلُونَ؛ و اسحاق و يعقوب را به او (ابراهیم) بخشيديم؛ و همه را هدايت كرديم؛ و نوح را نيز پيش از آن (ها هدایت نموديم؛ و از فرزندان او، داود و سلیمان و ایوب و یوسف و موسی و هارون را هدايت كرديم)؛ اين گونه نیکوکاران را پاداش مى‌دهيم. و از پدران و فرزندان و برادران آنها افرادى را برترى بخشيديم و آنان را برگزيديم و به راه راست، هدايت نموديم... و اگر مشرك شوند، آنچه از اعمال نيك انجام داده‌اند، نابود مى‌گردد (و نتيجه‌اى عايد آنها نمى‌شود).» ۳. «واتَّبَعتُ مِلَّةَ ءاباءى ابرهيمَ واسحقَ ويَعقوبَ ما كانَ لَنا ان نُشرِكَ بِاللَّهِ مِن شَى‌ء ذلِكَ مِن فَضلِ اللَّهِ عَلَينا وعَلَى النّاسِ ولكِنَّ اكثَرَ النّاسِ لا يَشكُرون؛و من از آيين پدرانم ابراهيم و اسحاق و يعقوب پيروى كردم. براى ما شايسته نبود چيزى را همتاى خدا قرار دهيم؛ اين از فضل خدا بر ما و بر مردم است؛ ولى بيشتر مردم شكرگزارى نمى‌كنند.» در آيه، گوياى اين است كه پيامبران ياد شده، از هرگونه شرك منزّه و مبرّا بوده‌اند. ۴. «ووهَبنا لَهُ اسحقَ ويَعقوبَ نافِلَةً وكُلًّا جَعَلنا صلِحين• وجَعَلنهُم امَّةً يَهدونَ بِامرِنا واوحَينا الَيهِم فِعلَ الخَيرتِ واقامَ الصَّلوةِ وايتاءَ الزَّكوةِ وكانوا لَنا عبِدين؛ و اسحاق و- علاوه بر او- يعقوب را به وى بخشيديم؛ و همه آنان را افرادى صالح قرار داديم. و آنان را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما، مردم را هدايت مى‌كردند؛ و انجام كارهاى نيك و برپاداشتن نماز و اداى زکات را به آنها وحی كرديم؛ و تنها ما را عبادت مى‌كردند.» ۳ - توحید در توکلتوحید يعقوب علیه‌السلام در توکّل بر خداوند: ۱. «وقالَ يبَنِىَّ لا تَدخُلوا مِن بابٍ وحِدٍ وادخُلوا مِن ابوبٍ مُتَفَرّقَةٍ وما اغنى عَنكُم مِنَ اللَّهِ مِن شَى‌ءٍ انِ الحُكمُ الّا لِلَّهِ عَلَيهِ تَوَكَّلتُ وعَلَيهِ فَليَتَوَكَّلِ المُتَوَكّلون؛و به هنگام حركت، يعقوب گفت: پسران من؛ همگى از يك در وارد نشويد؛ بلكه از درهاى مختلف وارد گرديد (تا توجّه مردم به سوى شما جلب نشود)؛ و من با اين دستور، نمى‌توانم تقدير حتمى الهى را از شما دفع كنم. حكم و فرمان، تنها از آن خداست. بر او توكّل كرده‌ام؛ و توکل‌کنندگان بايد تنها بر او توكّل كنند.» تقديم «عليه» بر «توكلت» گوياى حصر است. ۲. «وتَوَلّى عَنهُم وقالَ ياسَفى عَلى يوسُفَ وابيَضَّت عَيناهُ مِنَ الحُزنِ فَهُوَ كَظيم ء قالَ انَّما اشكوا بَثّى وحُزنى الَى اللَّهِ ...؛ و از آنها روى‌برگرداند و گفت: وا اسفا بر يوسف! و چشمان او از اندوه سفيد شد؛ امّا خشم خود را فرو مى‌برد (و هرگز كفران و بى‌تابى نمى‌كرد). گفت: من غم و اندوهم را تنها به خدا شكوه مى‌كنم ....» ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۲۱۸، برگرفته از مقاله «مصادیق موحدان (یعقوب علیه‌السلام)». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۳، ص۲۴۶، برگرفته از مقاله «توحید یعقوب علیه‌السلام». |